Warszawa, 2019 rok

Adam Nowosad. Jest Pan wspaniałym misjonarzem księdza Jerzego, proszę opowiedzieć naszym przyjaciołom jak zaczęła się Pana znajomość z tym błogosławionym. Celowo dodaję z błogosławionym, bo z tego co wiem, zbliżył się Pan do tego świętego kiedy nie było Go już wśród żywych.

Andrzej Dembiński. Tak, to prawda nie było mi dane poznać księdza za Jego życia. Kiedy przyszła ta straszna wiadomość o porwaniu, byłem na przymusowej emigracji we Francji. W Polsce byłem persona non grata.

Był to dla nas wszystkich ogromny wstrząs. Szczególnie we Francji, bo Francuzi, bardzo Polskę wtedy wspierali. Wszędzie były napisy w biurach, biurowcach „Solidarność”. To była, no nieprawdopodobna sprawa. I w mojej głowie się to nie mogło pomieścić, przecież ja mam w sobie, w przodkach, we krwi, w ciele, w rodzinie cały czas tradycję Jagiellońską. Polska szeroka, Polska akceptująca, Polska szlachetna. W Polsce przecież nie było mordów takich, jak na przykład na dworze carów, że tam praktycznie nikt nie umierał śmiercią naturalną…

Poczułem, że muszę jakoś zareagować na taką zbrodnię. Wyprodukowałem więc ogromną ilość ulotek z wizerunkiem księdza i napisem „Nie zapomnimy” i zacząłem je roznosić po całym Paryżu. Oczywiście pomagała mi w tym cała moja rodzina. Moje dzieci z zapałem rozklejały takie specjalne nalepki z tym napisem i zdjęciem księdza, wszędzie gdzie tylko mogły. Robiliśmy to całą noc, a rano dzieci szły do szkoły i tam też naklejały te ulotki. Ja z żoną do 3 w nocy naklejaliśmy ulotki wokół konsulatu, a nawet na drzwiach tego urzędu. Mieliśmy świadomość zagrożenia, bo tam przecież w środku za zamkniętymi drzwiami byli sami ubecy. Jaką była ta załoga niech świadczy fakt, że od wprowadzenia w Polsce Stanu Wojennego ani razu nie wywiesili polskiej flagi. Pojawiła się ona dopiero około 1986 roku, musiałbym to sprawdzić w notatkach. To naklejenie ulotki na drzwiach sprowadziło na mnie sporo kłopotów - wspomnę jeszcze o tym, ale dotyczyło to innej okoliczności…

Generalnie, po wprowadzeniu w Polsce Stanu Wojennego Wraz z przyjaciółmi Francuzami powołałem wtedy taki komitet „Francuzi dla Polski” który działał konspiracyjnie. Chodziło nam o to, żeby nikt z zewnątrz, zwłaszcza sowiecka agentura nie zdołała nas infiltrować. Pomagało mi wtedy wielu wybitnych Francuzów, artystów, polityków i arystokratów. Byli to ludzie wpływowi, świadomi sowieckiego zagrożenia i dla zachodniej cywilizacji. Przy ich pomocy i przy wsparciu mera Paryża, Chiraca organizowaliśmy wystawy o polskim oporze wobec totalitaryzmu, o polskiej kulturze i dumie naszego miłującego wolność narodu. Były to stałe wystawy w merostwie i jego dzielnicowych urzędach, ale były też takie wystawy objazdowe. Czasem w soboty i niedziele po Francji jeździło nawet 60 takich specjalnych tirów z wystawami.

Warte podkreślenia jest, że urzędy miast udostępniały nam swoje lokale a nawet delegowały urzędników do pomocy. Do pomocy dla tej sprawy włączało się wielu wybitnych Francuzów. Wspomnę tu o pani Solange Marshal, która była wicewojewodą paryskiego województwa. Jej ojciec był łącznikiem francuskiego sztabu generalnego przy  Piłsudskim. Była ona bardzo pro polska. Takich ludzi było dużo więcej, dlatego poświęciłem im książkę w której opisałem ich działalność i niezwykłe dla Polski zasługi.

 

A.N. wspomniał Pan o tirach z wystawami, a czy angażował się pan również w wysyłkę darów dla Polaków.

A.D. tak zwłaszcza leków, ale o tym jeszcze opowiem.

A.N. Mówił Pan o tych kłopotach za naklejenie ulotki na drzwiach ambasady, czy też konsulatu?

A.D. No tak, ale to dotyczyło ulotek o Stanie Wojennym. Kiedy nakleiłem taką ulotkę na drzwiach konsulatu polskiego z napisem „Mordercy” zostałem aresztowany w nocy. Zrobiono to na żądanie konsulatu, zarzucono mi zamach na eksterytorialną jednostkę. Ponieważ w tym czasie w Paryżu było zagrożenie zamachem terrorystycznym, zostałem zatrzymany i natychmiast osądzony. Poddano mnie wielogodzinnemu przesłuchaniu podczas którego opowiedziałem o swojej rodzinnej i osobistej sytuacji i o walce Polaków z systemem sowieckim. Sędzia sprawiał wrażenie surowego, ale ok godziny 7, 30 rano wypuścił mnie nakazując jedynie konfiskatę ulotek, które miałem przy sobie.

Cała moja rodzina była zaangażowana w walkę z sowieckim systemem w Polsce. Moje małe dzieci, nawet te kilkuletnie, a mam ich pięcioro drukowały i kolportowały opozycyjne gazety. Miałem w tym czasie firmę wydawniczą i biuro przy Tour Eiffel. Było to na tamte czasy bardzo nowoczesne i skomputeryzowane wydawnictwo z którym miałem bardzo ambitne plany. Znaczna część produkcji dotyczyła przygotowania do druku książek o tematyce patriotycznej, takich na potrzeby kraju i emigracji. Moja żona Maria bardzo zaangażowała się w ten projekt i to chyba dzięki jej aktywności zawdzięczam mój pierwszy kontakt z księdzem Jerzym.

Projektowaliśmy wtedy takie przydrożne plakaty dla potrzeb francuskiego ministerstwa środowiska. Pewnego razu odwiedził mnie w moim biurze dyrektor z tego departamentu żeby omówić projekt dużego zlecenia promującego jeden z regionów Francji. Wspominam o tym, bo właśnie wtedy, przy tej okazji wydarzyło się coś niezwykłego. Zupełnie nieoczekiwanie powiedziałem, że przydałby się Francuzom w jakimś regionie pomnik wielkiego polskiego kapłana. Do dziś nie wiem jak to się stało, że wspomniałem o księdzu Jerzym. Był to jakiś niesamowity impuls. Jakież było moje zdziwienie, kiedy ten zacny urzędnik powiedział, że to dobry pomysł i, że dobrze pan trafił, bo ja jestem rzeźbiarzem. Jak się później okazało był jednym z uznanych rzeźbiarzy, który dorabiał w ministerstwie środowiska. Czy nie jest to niezwykły zbieg okoliczności. Raz jeszcze powtórzę - absolutnie nie miałem wtedy zamiaru rozmawiać z tym panem o pomniku księdza. Owszem pomysł taki pojawiał się czasem w moich myślach, ale zupełnie nie miałem koncepcji, jak by to można zrealizować.

A.N. Mówią, że nie ma przypadków, czyżby to ksiądz Jerzy zainterweniował w tym momencie? 

A.D. jestem o tym przekonany - niezwłocznie zaczęliśmy omawiać projekt pomnika. Mój rozmówca zaczął snuć wizję stojącej postaci księdza w sutannie i tylko zupełnie nie wiedzieliśmy jaki ma on pokazać gest rękoma. Wpadłem wtedy na taki pomysł i powiedziałem, - Ja też księdza nie znam, ale proszę spróbować zrobić na razie makietę i może tak będziemy robić. - Ja będę o księdzu opowiadał, co On robił, o Jego życiu, o tym co już wiedziałem o Jego dziele, o Jego cierpieniu i o tym co się w Polsce teraz dzieje, a Pan będzie robił sobie może jakieś rysunki i będziemy tak razem tworzyli projekt. W pewnym momencie spotkania mówię tak: „Musi być element taki, który będzie wyrazistym gestem, musi być coś, co w tej bryle zamkniętej w stroju liturgicznym księdza będzie niezwykłe. Wstałem wtedy pokazałem taki gest i nietypowy sposób ułożenia rąk i mówię tak - „proszę zrobić pomnik kogoś, kto całego siebie daje światu - jednocześnie przyciągając go do siebie. Rzeźbiarz porosił, żebym zademonstrował ten gest i natychmiast wykonał szkic całej postaci. Ten gest, który finalnie został uwieczniony w spiżu, pokazywał jakąś niezwykłą, można powiedzieć dramatyczną emocję, której wymowy sam długo nie rozumiałem.

Twórca wykonywał makietę, a ja mu cały czas opowiadałem o Księdzu. O jego ideach, czytałem też fragmenty kazań, bo to też docierało z Wolnej Europy. Ludzie przywozili mi materiały dotyczące księdza Jerzego. W stanie wojennym, ale i później odwiedzali mnie różni księża większość u mnie mieszkała, bo no muszę tak powiedzieć, że w misji katolickiej, to kazali im płacić, a też musieli z czegoś żyć. A u mnie nie płacili. W Jakimś momencie zacząłem myśleć, jak zrobić ten pomnik, gdzie go postawić? Powiedziałem sobie, no w najbardziej reprezentacyjnej części Paryża. Bo to co zrobił ks. Popiełuszko to będzie, to jest wiekopomne. Ludzie dopiero sobie powoli będą uzmysławiać co On zrobił. A po za tym w moim przekonaniu, owszem Papież pomógł, ale to ks. Jerzy Popiełuszko ostatecznie dał impuls wolności w Polsce. I nie tylko w Polsce. Jego straszliwa ofiara, ona otworzyła oczy nawet, nawet ubekom, nawet partyjnym, nawet uśpionym. Ja tak to czułem po prostu.

A.N.: To jest sens tej ofiary.

A.D. Tak, że On nam to dał swoją najkrwawszą ofiarą.

A.N.: Zgadzam się.

A.D.: I  ja, aż mam dreszcze jak to mówię. Cały czas przecież funkcjonujemy w symbolicznym wymiarze. Piłsudski też ciągle symbolami się posługiwał, prawda? Kraj, który nie ma pieniędzy żeby przeżyć, musi opierać się na symbolach żeby w ten sposób motywować ludzi do działania. Dlatego kiedyś tak eksponowano zasługi powstańców styczniowych, prawda? Zrozumiałem, że pomnik księdza też musi być takim wyrazistym symbolem dla Polaków. Pojawił się problem usytuowania pomnika. I powiedziałem sobie tak, Jest takie miejsce tylko trzeba znać historię. Jest takie miejsce w Paryżu, które jest bardzo polskie, tylko nie wszyscy Polacy o tym wiedzą. Za Sekwaną jest Tour Eiffel, a naprzeciwko są takie fontanny. Bardzo duże ogromne fontanny i na górze dwa pałace tzw. Palace de France, wykonane na potrzeby wystawy światowej. Tour Eiffel było takim największym wydarzeniem. Moja matka chrzestna powiedziała mi, że  jak była pierwsza wystawa światowa w Paryżu bodaj ta w 1870 roku(?), wtedy otwarto ulicę Tour Eiffel. Polski nie było, bo była pod zaborami. Na wzgórzu z fontannami, na lewo od nich był pawilon Austrii, a na prawo pawilon Rosji. To wzgórze francuzi nazwali placem Warszawy. Proszę sobie wyobrazić, że przyjeżdżają na targi światowe Rosja, Prusy i Austria, a w środku między ich pawilonami jest gigantyczny przepiękny, pełen rzeźb pl. Warszawy i jeszcze  te wspaniałe fontanny, które zostały nazwane „la Fontaine de Varsovie”. Polacy, którzy zwiedzają Paryż o tym nie wiedzą. Tak więc skojarzyłem że jest to godne miejsce pod pomnik. To jest miejsce emanujące polskością. Tam w pobliżu powstał też otwierany w 1972 roku przez Gierka polski pawilon, a nieopodal znajduje się pomnik ku czci żołnierzy Polskich, którzy oddali życie za Francję.

Już pan rozumie, że trudno o lepsze miejsce na pomnik kogoś, kto walczył Słowem i Ewangelią o najwyższe wartości i zwyciężył.

A.N. Rzeczywiście ten święty, ten symbol w postaci Jego pomnika jest więcej wart niż wszystkie te biznesowe i wojenne upamiętnienia.

A.D.: też tak uważałem i opowiedziałem na radzie miasta Paryża o tej koncepcji. Wszyscy byli zachwyceni. Dostałem wszystkie zgody w tym i zgodę merostwa dzielnicy. Ta propozycja usytuowania pomnika dotyczyła szesnastej najbardziej elitarnej, ekskluzywnej i najdroższej dzielnicy. Zgodę musiała też dać dyrekcja metra, elektrownia i zarząd wodociągów. Takie tam są procedury. Wszystko było załatwione pozytywnie. Jedyny sprzeciw zgłosili masoni 

A.N.: no proszę a jednak!

A.D. Zgodę zablokowała pani Neboux, podaję to nazwisko celowo, żeby to poszło w świat. Uznała ona, że bo to był za mały park, a są tam już żołnierze i inne upamietnienia i że będzie za duże stężenie pomników na metr kwadratowy. Pomimo, że po tamtej stronie parku nie było żadnego pomnika. Cóż czasami zło pojawia się po to, żeby było i dobro. To wspaniałe, jak myślałem ulokowanie pomnika miało by jednak w tym miejscu i swoją wadę. Tam dziennie 200 do 300 tysięcy ludzi przechodziło by koło tego pomnika. Pomyślałem, że nie było by tam atmosfery skupienia, ciszy, modlitwy. Poszukałem więc alternatywnego miejsca. Półtora kilometra dalej jest takie wzgórze, które dominuje nad Paryżem. Nazywa Issy-les-Moulineaux i jest tam piękny park. Na pół roku przed śmiercią ks. Popiełuszki, ten park został nazwany parkiem im. Jana Pawła II - na pamiątkę Jego wizyty.  Wystąpiłem więc do tamtejszego lokalnego samorządu, żeby alejkę rozdzielającą ten park nazwać pasażem ks. Jerzego Popiełuszki. Co mnie bardzo ucieszyło merostwo dzielnicy zgodziło się na to. Tak więc w Parku JP II była już aleja ks. Popiełuszki, wzdłuż której rosną piękne stare lipy.  A za tym parkiem jakieś 100 metrów jest też ulica księdza Derry, był on takim drugim Popiełuszko, tylko francuskim. Okazało się, że w czasie II wojny światowej spowiadali się u niego członkowie ruchu oporu, i gdzieś  to wyszło. Niemcy aresztowali go i torturowali, bo chcieli żeby wydał kto z przywódców się u niego spowiadał. Dwa lata go trzymali, wozili go po obozach. W końcu do Niemiec go zawieźli. Dali mu ultimatum albo powie kto się spowiadał albo utną głowę siekierą. I on się zgodził, żeby głowę mu ucięli, ale tajemnicy spowiedzi nie wydał. Umarł jako męczennik. I proszę zobaczyć jak to wszystko się składa. Męczennik, niemieckiego faszyzmu i tu męczennik sowieckiego systemu, bo przecież to nie Polacy, to moskiewska władza była tutaj. Tak więc finalnie pomnik mial znaleźć się w jak najlepszym miejscu. Z Parku JP II jest widok na cały Paryż i to tam ksiądz Jerzy gestem rąk przyciąga do siebie to miasto i jego mieszkańców.

A.N.: Mój Boże. Wniosek z tego, panie Andrzeju, że jakoś tak pojawiały się takie no niezwykłe podpowiedzi. Jak były tam jakieś blokady masońskie, to okazało się, że można było jeszcze lepiej.

 A.D. Tak, ale ja potem zacząłem już tak, działać troszkę rozsądniej. Niejako dla zmylenia przeciwnika, zwróciłem się do sekretarza polskiej ambasady w Paryżu z propozycją ustawienia tego pomnika w jej pobliżu. No bo w końcu to jest Ambasada niby Polska, no bo jaka ona Polska skoro pomimo przemian wszystko tam zostało co było i za komuny - wszyscy pracownicy. Proszę mi wierzyć! W tych okienkach od 5 czy 6 lat byli ci wszyscy, którzy mi paszportu odmawiali. Wystąpiłem więc do do Ambasady czy się zgodzą, żeby pomnik ustawić przed budynkiem Konsulatu. Proszę sobie wyobrazić, że dostałem taką zgodę. Dostałem nawet taki bałwochwalczy list, że to będzie zaszczyt dla nich jeśli stanie tam pomnik księdza Jerzego. Że znają mnie z mojej działaności i takie tam, ale powiedziałem sobie, że miejsce dla pomnika będzie w naprawdę godnym tego miejscu. Podziękowałem ambasadzie i zaproponowałem w zamian żeby postawili tam pomnik pomordowanym w Kopalni Wujek. Co dziwne i na to się zgodzili, ale ten pomnik był permanentnie tam dewastowany i rozbierany. Nie wiem jaki jest los tego upamietnienia, nie mam już czasu żeby się tym zajmować.

A.N. też piękna historia…

A.D. tak, ale dla pomnika księdza Jerzego szukałem miejsca szczególnego, takiego który kojarzył by się Francuzom z ich dumą. Bo nie chciałem, żeby kojarzono tam księdza tylko z Polską. Jego ofiara jest uniwersalna i tak powinna być odbierana, przez cały świat, a nie tylko przez Polaków.

A.D. prawda jest też taka, że wziąłem na siebie wszystkie koszty. Nie zbierałem żadnych składek, żeby mi nie mówiono, że ktoś coś tam dał, a teraz ma pretensje. Powiedziałem przyjaciołom francuskim, że ja będę fundatorem, ale że pomnik będzie ich dziełem. Pomyślałem, że tak będzie lepiej, bo przynajmniej będą o niego dbali kiedy mnie już nie będzie. Poruszyłem więc elity francuskie, zaprosiłem do udziału w budowie i odsłonięciu poetów, filozofów i pisarzy - naprawdę spore grono ludzi sztuki i kultury.

Na kilka miesięcy prze otwarciem pomnika, rozesłałem ok. 12 tysięcy zaproszeń. Powiadomiłem prasę, radio, telewizję itd. Oczywiście spotkało się to ze sporym poruszeniem w Paryżu. Pojawiły się więc prowokacje i oszczerstwa pod moim adresem.Doniesiono Chiracowi, że jestem ubeckim prowokatorem i że powinien mi zablokować to przedsięwzięcie. Oczywiście wiem, kto za tym stał, ale dziś jeszcze nie chcę tego ujawniać. Zastraszano mnie i moją rodzinę. Grożono, że moje biuro wyleci w powietrze, żebym pamiętał, że mam dzieci i żonę. Najwyraźniej bali się tego, że w laickim Paryżu ma stanąć pomnik ofiary lewicowego systemu. Skutek tych działań był taki, że mer Paryża postanowił wstrzymać uroczystość otwarcia i poświęcenia pomnika.  Jednak kiedy załatwiałem formalności w Polsce, akurat byłem w Gdyni, zadzwonił do mnie i oznajmił że w pełni mi ufa i pomimo tych oszczerstw pod moim adresem wznowi wszystkie pozwolenia. Tak też się stało, ale musiałem zaręczyć słowem honoru, że cała ta idea budowy pomnika ma wymiar patriotyczny i służy dobru Polski.

A.N. Niesamowite, więc zarzucono panu, oczywiście zapewne te same siły zwane masonerią, że że jest pan ubeckim prowokatorem i szkodnikiem Francji - szok…

A.D. Miało to jeszcze taki skutek, że musiałem zadbać o bezpieczeństwo swojej rodziny. Kiedy włamano się do mojego biura, musiałem pozakładać specjalne bardzo drogie zabezpieczenia. Musiałem zainstalować systemy alarmowe, pancerne szyby itp. Mimo to rozwiercono te super zamki i poniszczono mi mnóstwo sprzętu w biurze, uszkodzono komputery i zapewne skradziono wiele cennych danych. Widziałem, po tym włamaniu jak chodzi za mną jakaś zmieniająca się grupa takich dziwnych osobników.

A.N. Wie pan, kiedy tak słucham tej historii dostrzegam tu duże podobieństwo do losów księdza Jerzego. Jego też tak prześladowano za życia.

A.D. To prawda, znam tę historię i też widzę podobieństwa. Mnie też usiłowano zlikwidować. Któregoś razu wykryłem, że rozwiercono w moim mieszkaniu instalację gazową i gdyby nie jakiś niezwykły przypadek mojej czujności zapewne całe moje mieszkanie i pewnie pół wieżowca legło by w gruzach. Kiedy wezwałem policję, ci stwierdzili, że mają do czynienia z wyrafinowanym terrorystycznym aktem, obliczonym na likwidację moją i mojej rodziny. Ten przypadek był przedmiotem dochodzenia przez francuskie służby specjalne i był pokazywany na zajęciach dla specjalistów od zabezpieczeń.

A.N. Cóż widać z tego, że wszędzie tam, gdzie pojawia się ksiądz Jerzy, nawet teraz kiedy już nie ma go wsród żywych, pojawiają się zastępy sztanów usiłujących go uciszać.

A.D. To wszystko o czym mówię to tylko mały fragment całej tej historii.

A.N. Tak wiem, dlatego uważam, że choćby taki IPN powinien nagrać z panem długą, bardzo długą notację. Mam nadzieję, że tak się stanie…

A.D. Tak trochę przemieszczam się po różnych wątkach, mam nadzieję, że uda się panu to poukładać.

A.N. To proszę jeszcze opowiedzieć mi, nam,  o uroczystości poświęcenia pomnika. Opowiada pan o historii, która towarzyszy procesowi powstania pomnika, o tych blokadach masońskich o tych historiach związanych z pozwoleniami, ale dochodzi w końcu do realizacji. Pomnik powstaje, Pan zaprasza, pamiętam bo jest spektakularne wydarzenie, setki osób z Polski.

A.D.: Setki, około 600 osób, zaprosiłem na mój koszt…

A.N.: No właśnie.

A.D.: Na 3 dni z hotelem, z transportem. Plus na swój koszt zaprosiłem cały zespół Śląski, stuosobowy w pełnym składzie. Ja po prostu tak robiłem, że pozakładałem masę kart i w ten sposób finansowałem to przedsięwzięcie. Rozdawałem te karty z konkretnymi na nich sumami.

A.N.: Niesamowita historia. To jest zjawisko samo w sobie unikalne, Nie słyszałem nigdy o kimś takim i o czymś takim.

A.D.: Ja za to mógłbym kupić kilka domów, pensjonatów i do końca życia żyć w spokoju.

A.N.: Naprawdę - a jednak zrobił Pan coś właśnie dla sprawy wspólnej.

A.D.: I nawet swojego nazwiska w pomniku nie dałem.

A.N.: No właśnie. Jeszcze Pan przez skromność…

A.D.: Nie, nie przez skromność, to nie że pruderia. Ja powiedziałem tak: „Służę tym pomnikiem Bogu, służę Księdzu Jerzemu i służę Jego ofierze”. To jak mogę słodzić sobie, że to robię ja… Nawet nie ma napisu, że Andrzej Dębiński za swoje własne pieniądze i swojej rodziny, i swoich dzieci to wszystko wykonał.

A.N. kiedy fundował Pan ten pomnik to w Polsce nie było o tym mowy, nic, żadnej oficjalnej wiadomości. Może jakiś krótki anons w mediach, jakaś notka w gazecie, że będzie poświęcenie pomnika księdza Jerzego w Paryżu i to wszystko.

A.D.: A proszę sobie wyobrazić, jaki to był szacunek dla tej idei. Kto przychodzi na uroczystość. Przychodzą szefowie grup parlamentarnych, komitet spraw zagranicznych Zgromadzenia Narodowego Francji, Obrony Narodowej, komisje Senackie, Senatorowie, politycy, arystokracja.

A.N. I ci ludzie wszyscy, dowiadują się, że był w Polsce taki ksiądz. Taki ksiądz Jerzy Popiełuszko. I On coś takiego zrobił, że runęły mury, prawda?

A.D.: Papież nas przygotował, ale On był tym detonatorem. To na pewno… ta Jego śmierć, ta ofiara. To nie to, że On, tylko Jego ofiara taka, taka  bezbronna. W sensie takim, że Bóg, że Jezus też się nie bronił.

A.N. Tak, ksiądz Jerzy przeszedł śladami Chrystusa, dokładnie tak samo i tak samo powiedział: „Nie moja wola, ale Twoja niech się stanie”. Prawda? I jeszcze to „Jestem gotowy na wszystko”. To jest historia Księdza. A dziś często słyszymy, że niepotrzebnie mieszał się do polityki. I ten gest, o którym Pan mówi, że od siebie wychodzący. Słyszałem takie opinie ludzi, którzy patrzyli na ten pomnik, dlaczego On tak ręce trzyma zaciśnięte? To trzeba usłyszeć właśnie Pana historię, żeby to zrozumieć.

A.D. O tym geście to jeszcze dodam, że upewniła mnie, że ma on znaczenie Mama księdza. Na otwarcie pomnika oczywiście zaprosiłem rodziców księdza. Chciałem ich uhonorować szczególnie. Nie tak, że tylko wysłałem zaproszenie i oni sobie przyjadą. Pojechałem więc z delegacją z honorami do Okopów. Zaprosiłem ich wszystkich osobiście. Nie kazałem im przyjeżdżać do Warszawy. Samochody ich odwiozły na lotnisko w samolocie hostessy  wszystko wiedzą, honorują, dbają o nich. Zajechali więc na odsłonięcie uroczyście, bo to jest i ich święto. Cały samolot był zapełniony gośćmi, to jest prawie pielgrzymka prawda? Ja to oczywiście wszystko finansuję. Przyjeżdżamy po nich na lotnisko w Paryżu i ja sam prowadziłem samochód, bo chodzi o to, żeby uszanować Matkę, że nie ktoś ktoś jakiś taksówkarz, tylko ja prowadzę, ja Ją wiozę do pomnika. Rodzice zamieszkali u mnie w domu, nie w hotelu tylko u mnie w domu. Był i Józef i Ojciec również jeszcze wtedy był, i Stasio też, najmłodszy brat księdza. Kiedy odpoczywali po podróży mama księdza Jerzego opowiedziała mi taką historię: „Panie Andrzeju, wie Pan, że mego syna często do Białegostoku wzywano na przesłuchania. Kiedyś wrócił i mówi - Mamo, ty wiesz o coś pytał przesłuchujący mnie kapitan, a jak mu nie odpowiedziałem to krzyknął czemu wy Popiełuszko, tak te ręce do siebie przeciskacie? I Matka pokazuje ten gest, ten który ja chyba oczami jakimiś Ducha Świętego zobaczyłem i utrwaliłem w pomniku. I wie pan co mój syn odpowiedział? I znowu ten gest pokazała „Bo ja bym chciał cały świat do serca przytulić”. Wtedy już byłem pewny, że ten gest ma ogromne znaczenie i nie jest moim wymysłem.

A.N. Nam się wydaje czasem, że coś tam dla księdza chcieliśmy zrobić po swojemu, a tak naprawdę On sobie znakomicie radzi posługując się nami, nawet bez naszej świadomej woli. On Pana znalazł po to, żeby Pan umożliwił Mu działanie we Francji, w Paryżu, gdzie jak już dziś wiemy dokonał się spektakularny cud uzdrowienia.

A.D. No tak, przecież ja księdza nawet na oczy nie widziałem za życia, a jednak…

A.N. Zrobił Pan coś takiego co On chciał przekazać właśnie. Oto cały mój świat, który wam oddaję. Bo to przecież ten gest symbolizuje. I to jest cała historia. Potrzebne było księdzu takie miejsce, taki pomnik, bo spełnił on tam zadanie najprawdopodobniej lepsze niż nie wiem, 10 jakiś tam filmów o Nim

A.D. A jak inaczej zrozumieć ten niby przypadek, że mój rozmówca od projektów środowiskowych nagle okazuje się być rzeźbiarzem -prawda? No i to finalne usytuowanie.

A.N. Nagle w takim szczególnym miejscu stoi Ksiądz Jerzy!

A.D. Z tyłu ma wice męczennika Derry z przodu aleje  Popiełuszki. Na dole park Jana Pawła II, a tam na Tour Eiffel i cały Paryż pod stopami. Jak robiliśmy projekt pomnika to tam obok była taka jakby sala Domu Kultury, obok dosłownie 400 metrów. Miałem zamiar zrobić tam centrum wymiany poglądów dla różnych narodów, no ale na to już mi nie pozwolono.

Chcę jeszcze opowiedzieć o różnych innych perturbacja związanych z uroczystością odsłonięcia pomnika, ale to niestety bardzo długa historia…

A.N. To może choć kilka szczegółów…

A.D. No chociażby ta sytuacja z okradaniem autokarów pielgrzymów. Bo przy takiej uroczystości ludzie nie powinni tłoczyć się z walizkami. Wobec tego postój autobusów był na ulicy, która cała była przez policję zamknięta na mój koszt. Mimo to wielu ludziom poginęły bagaże. Póżniej się okazało, że w Orbisie było wielu kierowców agentów dawnych służb. Przygotowałem też specjalne sektory w których mogli się gromadzić pielgrzymi. Pomnik cały był otoczony zespołem „Śląsk”. Zamówiłem też Msze dziękczynne. Nieopodal jest kościół św. Mikołaja, gdzie miała się odbyć Msza z koncelebrą biskupa Paryża. Wynająłem też hotele i bilety na samolot kupiłem dla księdza Prymasa, bo powiedział, że będzie, dla biskupa Miziołka też powiedział, że będzie. Wszystko było przygotowane. Potem zadzwonił do mnie Miziołek, że go powstrzymano przed wyjazdem, ja się nie boję tego powiedzieć, zabronił mu tego prymas Glemp, choć na początku mnie popierał - to dziwne. Potem raptem kolejna wolta, do biskupa Nanter, bo kanonicznie kościół św. Mikołaja był za Sekwaną, czyli jak to się mówi.inna parafia, wysłano wiadomość, że prymas, ani nikt z polskich księży nie będzie mógł wziąć udziału w odsłonięciu pomnika ks. Jerzego. To prawda jest. Mam ten tekst, ale schowałem go bardzo głęboko, jak pokazałbym to był by bardzo wielkie konsekwencje.

A.N. Niesamowite wręcz. No, nie skomentuję, ale dla mnie to jest wstrząs….

A.D. Francuzi stawili się wszyscy. Ale ksiądz Rektor, który w Paryżu wtedy był przedstawicielem kościoła w Polsce zaczął mnie niszczyć potwornie. Wywnioskowałem to, że musiał być chyba agentem. Dzwonił wszędzie, oczerniając mnie przez cale lata.

A.N. Wie Pan na czym to polega, jest w Polsce tzw. lobby z tym zjawiskiem związane. Ja je nazywam na swój użytek, (może tego tego nie będziemy publikować) lobby prymasowskie. No niestety, wszyscy tego doświadczamy panie Andrzeju po dzień dzisiejszy. Dlaczego? Dlatego, że prawda o księdzu Jerzym ciągle kogoś boli. Ciągle coś nie pasuje w tym świętym. No, jakby nie przystaje On do tej naszej rzeczywistości. Z tego powodu niewielu ludzi rozumie dziś przesłanie księdza Jerzego. Jan Paweł II, wielka piękna postać, prawda - proszę zobaczyć  ilu znakomitych teologów jest zaangażowanych w tłumaczenie  jego przesłania i rozpropagowania go. A jeśli idzie o księdza Jerzego, cisza. Niech tak Pan dziś zapyta zapyta pierwszego napotkanego na ulicy człowieka „Jakie jest przesłanie księdza Jerzego na dzisiaj?” I co - konsternacja…

A.D. Tak, wyraźnie chodzi o to, żeby Go wyciszyć.

A.N. To co Pan teraz opowiedział, te doświadczenia z hierarchami kościoła w Polsce, to wiele wyjaśnia - mamy ciąg dalszy działania tamtych zakazów.

A.D. Ale jeszcze powiem dalej, bo jestem człowiekiem prawdy.  Właśnie ten Ksiądz Rektor pod groźbą konsekwencji z włączeniem, a chyba nawet ekskomuniki, zakazał wszystkim polskim księżom pracującym we Francji udziału w uroczystości. A wszyscy byli zaproszeni i wszyscy potwierdzili, że będą. Potwierdzili, bo tam przecież jeszcze trzeba było Komunię potem rozdawać. No niestety - ani jeden nie przyszedł. Przepraszali potem po cichu - „Panie Andrzeju, niech Pan nie mówi, że ja Panu powiedziałem, bo wylecę. Dostaliśmy zakaz absolutny”!!!

A.N. I wie Pan co, i później się dzieje coś takiego, że  w Cretiel pod Paryżem mamy cud uzdrowienia i co ksiądz Jerzy ma być cicho? No nie - tak jakby pokazał -Ja tam jestem, ja tam mam swój pomnik i tam wypraszam takie spektakularne rzeczy dla francuzów.

A.D. Tak, a tu fala nienawiści na mnie się wylała. Takiego niszczenia, finansowego, moralnego, fizycznego.

A.N. Proszę się nie dziwić, znana jest taka generalna zasada działania zła, żeby niszczyć świadków prawdy . Pan jest wspaniałym świadkiem, a jak pan wie świadek to jest ktoś kto niestety, będzie cierpiał. Tak się tłumaczy znaczenie tego określenia. No i co robi diabeł? No po prostu wyżywa ile może. Pan tego doświadczył w brutalny sposób, bo właśnie dotknął pan historii, która bardzo boli szatana.

A.D. No tak w tej laickiej Francji postawić pomnik świętego katolickiego. No i jeszcze ta historia Tych zaproszeń do wszystkich polityków, literatów, artystów. Do tego historia życia księdza Jerzego we francuskich mediach, informacja, zdjęcia - no tak to musiało zaboleć.

A.D. Dodam może jeszcze parę słów jeszcze o księżach z Polski. Ponieważ Kościół polski w Paryżu był pod władzą księdza rektora to zakazano nam Mszy dziękczynnej która miała być odprawiona też następnego dnia. Delegacje pielgrzymów udały się do rektora z prośbą o wyjaśnienie sytuacji. Był tam pan Piotrowski, była też pani Soborak. Mówiłem im, nie idźcie, bo się upokorzycie. Oni jednak nie wierzyli. Kiedy wrócili ze spotkania potwierdzili że był zakaz i że nie będzie żadnych ustępstw. Poradziłem sobie w ten sposób, że księży i pielgrzymów z Polski zaprosiłem do kościoła „La Madeleine” św. Magdaleny. To był Francuski kościół, jednak były tam pogrzeby Mickiewicza, Chopina i wielu innych emigrantów polskich. Tam zgodzono się bez żadnych warunków. Pytano nas tylko z niedowierzaniem, a co to nie macie swoich kościołów tutaj? Zawstydzony odpowiedziałem, że to taka nasza tradycja, że Chopin itd. Ale rektor tego kościoła dobrze wiedział o co chodzi. Odprawiono więc tam mszę dziękczynną w której koncelebrowało tylko dwóch księży z Polski. Ksiądz Maj, który jest moim przyjacielem i ksiądz Sikorski. Ksiądz Maj przyjechał wbrew zakazowi, a ksiądz Sikorski zastosował fortel, mianowicie zorganizował pielgrzymkę do Lourdes  gdzie nie pojechał i niby przypadkowo zmienili trasę na Paryż.

A.N. Wie Pan, jak ksiądz Maj był tępiony. On przecież pierwsze relikwie księdza Jerzego wmurował obok ołtarza w kościele, tam na Służewcu na górce. Był ostro za to tępiony, i do dzisiaj jest niszczony.

A.D. Wspomnę jeszcze o panu Marczaku z Sanktuarium ks. Jerzego, o szefie szefie Kościelnej Służby. Marczak był w Paryżu z całą delegacją i przywieziono mi tam ziemię z Katynia. Podczas przemówienia na otwarcie pomnika, na poświęcenie miałem taką krótką przemowę. Powiedziałem, że walka księdza Jerzego o wartości ta walka bez broni, to jest walka, która trwała i jeszcze będzie trwała. I tak jak On umierał bezbronny, ale się nie poddał, nie wyparł się boga i wartości. Tak samo bez broni umierali ludzie w Katyniu. Takie połączenie zrobiłem, ja tak z symbolami dużo pracuję. To mi daje siły do życia.

A.N. Jest ziemia z grobu ks. Jerzego, jest ziemia z Katynia.

A.D. Połączenie. No ja to tak widzę, że to jest podobne. Oni też byli powiązani, On był powiązany. Oni umierali za wartości najwyższe i ksiądz umierał za wartości najwyższe.

A.N. Niech Pan patrzy, ile trzeba było czasu, żeby prawda o Katyniu dotarła do ludzi i zrobiła ten wstrząs w sumieniach, prawda? I to samo z księdzem Jerzym. Wie Pan, jeszcze trzeba czasu, żeby sens tej ofiary dotarł do Polaków i świata.

A.N. Panie Andrzeju na podsumowanie, niech Pan powie jeszcze, jak Pan dzisiaj z Księdzem Jerzym utrzymuje kontakt?

A.D. Ja mu taką kaplicę zrobiłem w domu. Jest tam duży obraz księdza Jerzego, kiedy się modlę całuję Jego ręce i dziękuje za tak wiele łask. No i proszę zawsze o pomoc i On mi pomaga…

A.D. Modlę się i patrzę w Jego oczy, bo w tych oczach, jak się na Niego patrzy widać cierpienie, ale widać, że On spogląda już dalej.  

A.N. Dalej widzi. To jest właśnie ten przekaz taka duchowa łączność. Patrząc w te oczy można z Nim rozmawiać. I to jest fantastyczne.

A.D. Ja mam też takie dwa obrazy Chrystusa, bo mam dwa mieszkania i takie duże obrazy. Jeden bardzo stary, chyba ma 200 czy 300 lat i drugi podobnie. One nie są może wartościowe artystycznie, ale to ktoś mi to powiedział, że coś co jest omodlone ma swoją specyficzną wartość. Takie obrazy trzymane były w starych dworach, żeby ludzie się modlili i w nich jest też jakby zapisana historia tych modlitw, tych ludzi. Codziennie modląc się przed tymi obrazami i w obecności wizerunku księdza Jerzego, dostrzegam, że mimo tych wszystkich zamętów i kłopotów ja ciągle żyję. Ciągle  mam dach nad głową. Za to trzeba dziękować i to mi daje bardzo dużą siłę. A jak się patrzy w oczy księdza, to są takie momenty, że człowiek zaczyna dostrzegać, no jakby żywy kontakt…

A.N. Ja mam podobnie, jak pan widzi w moim mieszkaniu portret księdza mam zawsze przed sobą, żeby w każdej chwili kiedy pojawiają się jakieś trudności, jakieś wątpliwości na Niego spojrzeć i zapytać „Co robić?”  I myślę, że On i w Pana życiu w ten sposób działa, że …

A.D. Że ja to wszystko wytrzymałem.

A.N. Właśnie.

A.D. Boże, jak ma się kwitnącą firmę. Super komfortową sytuację, międzynarodowe firmy, środki. I tu nagle stajesz się nędzarzem bo postawiłeś pomnik świętemu. Wszystko nagle pozamykane, konta pozamykane. Kompromitacje, fałszywe oskarżenia. Człowiek nie wie co się w ogóle dzieje. I ma dalej wierzyć i walczyć…

A.N. Ilu ludzi by się na sznur targnęło. Ale tutaj już mamy to, że ks. Jerzy jest i czuwa. Pamięta Pan, On na prymicyjnym obrazku sobie napisał „Posyła mnie Bóg, bym leczył rany zbolałych serc”. I tak trwa z nami w tych naszych utrapieniach.

A.N. To co Pan mi opowiedział to książkę by trzeba napisać, wierzę, że kiedyś tak będzie. Proszę jeszcze tylko przypomnieć w którym roku postawił pan pomnik księdzu Jerzemu?

A.D. w 1992… Mój Boże jak ten czas szybko upływa.

A.N. I właśnie w ten sposób zachowujemy go dla potomnych.

Szczęść na Boże na to i kolejne dzieła.

 

Rozmawiał Adam Nowosad